در مقاله ای با عنوان تعمیر و تعویض منبع دوجداره آب گرم، به عنوان یکی از منابع گالوانیزه
پرطرفدار، جایگزینی و عیب یابی این گونه از منابع را به طور مبسوط مورد بررسی قرار دادیم.
در این مقاله علاوه بر پرداختن به این موضوع، به تعمیر و تعویض دسته دیگری از منابع گالوانیزه
یعنی منابع کویلی و همچنین منابع انبساطی خواهیم پرداخت.
![]( "کلیک و کشیدن برای جابجایی")
شکل ۱ تکنسین در حال تعمیر عیوب منبع گالوانیزه
تعمیر و تعویض منبع گالوانیزه دو جداره آب گرم:
برای آشنایی با منبع گالوانیزه دو جداره آب گرم، مقاله منبع دوجداره آب گرم (به زودی
منتشر می شود) را از همین سایت می توانید مطالعه کنید. آب گرم تولید شده در دیگ
علاوه بر تأمین گرمای رادیاتورها باید گرمای لازم برای گرم کردن آب گرم مصرفی را نیز
تأمین کند. آب گرم بطور مداوم بین منبع دوجدارهو لوازم بهداشتی جریان دارد و با باز کردن
شیر لوازم بهداشتی بلافاصله آب گرم از شیر خارج می شود.
در راه اندازی و تعویض منبع گالوانیزه دو جداره آب گرم، توجه به نکات زیر می تواند بسیار مفید باشد:
برای اینکه جریان آب به خوبی در لوله آب گرم مصرفی و لوله برگشت آب گرم مصرفی
![]( "کلیک و کشیدن برای جابجایی")
شکل ۲سیرکولاتور و خط بای پس آن
در منبع گالوانیزه،برقرار باشد بر روی لوله برگشت آب گرم مصرفی در نزدیکی مخزن دوجداره
یک دستگاه الکتروپمپ جریانی(سیرکولاتور) نصب می شود. این پمپ دارای قدرت کمتری
نسبت به پمپ سیرکولاتور آب گرم دیگ میباشد.برای اینکه در زمان خراب شدن پمپ، جریان
آب گرم در لوله برگشت قطع نشود، در کنار پمپ خط لوله ایبه عنوان کنارگذر (بای پس) نصب می
کنند که در شکل روبرو پمپ و خط بای پاس را مشاهده می کنید.با خراب شدن پمپ شیر فلکه های
کشویی دو طرف پمپ خطی را می بندند و شیر فلکه خط بای پاسکنارگذر را باز می کنند و آب گرم
برگشتی از خط کنار گذر به سمت مخزن دوجداره گالوانیزه جریان می یابد.به منظور ممانعت از برگشت
آب باید بر روی لوله آب سرد ورودی به مخزن میانی و بر روی لوله برگشت آبگرم مصرفی ورودی به
استوانه میانی شیر یک طرفه نصب شود.برای جدا کردن منبع دوجداره گالوانیزه از شبکه لوله کشی
باید در اتصال لوله ها به مخزن از مهره ماسورهاستفاده کنیم.
لوله رفت آب گرم دیگ و لوله برگشت آب گرم دیگ نیز در دو جهت مخالف بایستی نصب
شود تا مدت زمان جریان آب گرم دیگ در استوانه بیرونی منبع گالوانیزه افزایش یابد و تبادل
گرمایی در تماس با استوانه میانی بهتر انجام شود.برای تخلیه هوای داخل لوله(وجود هوا
مانع از حرکت درست آب می شود)، شیر فلکه ای بر بالای لوله رفت آب گرم دیگ نصب می
شود. علت نصب در بالا، سبک بودن هوا و تمایل به حرکت به سمت بالای لوله کشی است.
جوشکاری غیر اصولی در قسمت های مختلف و علی الخصوص وقتی که به خاطر چند تکه ای
بودن ورق منبع گالوانیزه، اجرای جوشکاری لازم است، از دلایل اصلی تعمیر و تعویض منبع دو
جداره گالوانیزه آب گرم می باشد. به همین دلیل، بایستی عملیات جوشکاری توسط تیم مجرب
انجام شده و تاییدیه آن گرفته شود و یا در صورت نیاز اصلاح شود.
سوراخ شدن منبع دوجداره گالوانیزه، یکی دیگر از رایج ترین ایراداتی است که در این نوع از منابع
دیده می شود. پس از آنکه مدتی آب شهری تازه در منبع دو جداره در حال جریان می باشد، با آب
واکنش داده و باعث به وجود آمدن خوردگی و نهایتا سوراخ شدگی می شود. یکی از محتمل ترین
نقاط سوراخ شدن در منبع، قسمت عدسی هاست. چنانچه سوراخ منبع دو جداره در این ناحیه باشد،
می توان با عملیات جوشکاری، قدری طول زمان استفاده را بیشتر کرد(بسته به نوع جوشکاری،
دوام آن بین یک تا سه ماه است). با این حال، رخداد این امر، نشانگر به پایان رسیدن عمر منبع دوجداره
است و باید به فکر تعویض آن و جایگرینی یک منبع جدید بود. در بعضی از حالات که سوراخ شدگی،
از داخل اتفاق می افتد، تعمیر و بازسازی اصولی آن امکان پذیر نبوده و معمولا باید منبع دو جداره
تعویض شود. هنگام سوراخ شدگی جداره داخلی، به دلیل ورود آب شهر به سیستم آب در حال گردش
دیگ ها یا چیلرها، آب از منبع انبساط موجود در پشت بام دچار سرریز می شود. در اکثر مواقع، پوسیدگی
منبع دو جداره در قسمت عدسی ها و در بالای آن تشکیل شده و با افزایش دادن ضخامت عدسی ها،
می توان عمر منبع را تا دو برابر بیشتر کرد.
شست و شو با اسید و نصب دستگاه رسوب گیر الکتریکی و مغناطیسی هم از جمله روش های ارتقای
کارآیی منبع دو جداره می باشد که با زدودن رسوبات، باعث افزایش بازدهی می شوند.
تعمیر و تعویض منبع آب گرم کویلی گالوانیزه
برای آشنایی با منبع کویلی، مقاله منبع آب گرم کویلی (به زودی منتشر می شود) را از همین
سایت می توانید مطالعه کنید. در راه اندازی و تعویض منبع گالوانیزه کویلی آب گرم، توجه به نکات زیر می تواند بسیار مفید باشد:
اسیدشویی منبع کویل دار گالوانیزه
![]( "کلیک و کشیدن برای جابجایی")
شکل ۴تشکیل رسوب بر روی اجزای سیستم حرارت مرکزی
آب شهری دارای املاح بوده که این املاح خصوصیاتی مانند سختی را موجب می شود. سختی متعارف
آب شرب در اثر گرمایش آب، باعث تشکیل رسوب بر روی کویل مسی شده و انتقال حرارت را با اختلال
رو به رو کرده که در نتیجه آن، بازدهی منبع کویلی، کاهش یافته و آب منبع در مدت زمان کمی شروع
به سرد شدن می کند. روش های گوناگونی مانند سختی گیری رزینی، الکترونیکی، مغناطیسی و …
برای پیشگیری از تشکیل رسوب طراحی و اجرا شده است، اما همچنان تجهیزات موتورخانه ها و
سیستم های گرمایشی دچار رسوب و جرم گرفتگی می شوند.
تمیزکاری مکانیکی (برس کشی، ضربه زدن، ارتعاش، سندبلاست و … )، جِت زنی با آب فشار قوی،
شستشوی شیمیایی، شستشوی با بخار و یا دمیدن هوا و … روش هایی هستند که برای رسوب زدایی
و جرم گیری تجهیزات گرمایشی به کار می رود. اما امروزه روش های شیمیایی، کارآمدترین و رایج ترین
روش به شمار می رود. در این روش بیشتر از ترکیباتی که ساختار اسیدی دارند استفاده می شود. بیشتر
اسیدها به عنوان تجزیه گرهای قوی می توانند ترکیبات و پیوندهای بین مولکولی رسوبات را جداسازی کرده
و آنها را در خود حل کنند. نکته مهم اما آن است که این اسیدهای قوی پس از تجزیه رسوبات، خود فلزات
را هم تجزیه کرده و مشکل خوردگی فلزی پدید می آید. بازدارنده ها (Inhibitor) ترکیبات پیچیده ای
هستند که به میزان کم به اسید اضافه می شوند و از حمله اسید به فلز بدنه و سایر تجهیزات
جلوگیری می کنند. بنابراین انتخاب تنها یک اسید بدون بازدارنده برای رسوب زدایی، تاثر گذار و مناسب نخواهد بود.
گرچه شستشوی شیمیایی با اسید و دیگر حلال ها یکی از روش های اصلی شستشو و تمیزکاری
بویلر، دیگ بخار و دیگر تجهیزات موتورخانه و سیستم های گرمایشی است، ولی هنوز در بسیاری
از موارد از روشهای تمیزکاری مکانیکی هم می توان استفاده کرد. در روشهای مکانیکی از برس
زنی یا جت زنی با آب فشار قوی، ضربه زدن، ارتعاش و سندبلاست برای زدودن رسوبات استفاده
می شود. انتخاب ماده رسوب زدای مناسب، دمای مناسب عملیات، زمان چرخش اسید در مدار،
بررسی لزوم افزودن مواد کمکی، آزمایش های هنگام عملیات برای تعیین زمان پایان شستشو،
عملیات تکمیلی پس از اسیدشویی، پیروی از رویه های ایمنی و … همه نکاتی هستند که نشان
می دهد اسیدشویی تجهیزات کار پیچیده و پر خطری است و حتما باید به کمک افراد باتجربه و کارآزموده
انجام شود. برای نمونه انتخاب اسید و افزودنی های کمکی به آن برای دستیابی به بهترین نتیجه،
نیازمند داشتن اطلاعات دقیق از نوع فلز دستگاه، نوع ساختار شیمیایی و فیزیکی رسوب، میزان
رسوب بارگذاری شده، ناخالصی ها و آلودگی هایی که باید زدوده شود و نکات مهم زیست محیطی است.
![]( "کلیک و کشیدن برای جابجایی")
شکل ۵ تشکیل لایه های رسوب بر روی کویل
![]( "کلیک و کشیدن برای جابجایی")
شکل ۶بررسی دقیق قبل از شست و شوی شیمیایی
شستشوی اسیدی دیگر دستگاهها و تجهیزات موتورخانه و سیستم های گرمایشی مانند مبدل های
حرارتی، رادیاتورها، کویل های حرارتی و … از شستشوی بویلر و دیگ بخار هم به مراتب پیچیده تر می باشد،
چراکه تنوع فلزات مصرف شده در تولید آن ها بسیار بیشتر و اهمیت انتخاب اسید و حلال مناسب بسیار سخت تر
و حیاتی تر است. اسیدشویی دستگاهی که چند نوع فلز در ساختمان آن ها بکار رفته دقت و بررسی ویژه ای لازم دارد.
چرا که ممکن است در ساخت بخشی از دستگاه که از در ناحیه کور دسترسی و دید قرار دارد،
از فلزی (برای نمونه فولاد و مس) استفاده شده باشد که در مقابل اسید حفاظت شده اصلا
مقاومت نکند و به سرعت از بین برود. بنابراین شستشوی اسیدی تجهیزات و دستگاه های گوناگون،
هرچند ممکن است حجم کوچکتر و وزن کمتری از دیگ های بخار داشته باشند، از پیچیدگی ویژه ای
برخوردار است و باید پیش از آغاز عملیات بررسی و دقت بیشتری انجام گیرد.
چنانچه رسوب بر روی کویل، مدت زمان زیادی باقی بماند، سبب خوردگی بر روی کویل مسی
می شود و در ادامه آن را سوراخ می کند. کویل مسی را می توان با باز کردن فلنج آن از مخزن
بیرون آورد و رسوب روی کویل رو شست و شو و رسوب زدایی کرد. بنابراین در محل نصب منبع
کویلی دقت شود که فضای کافی برای عملیات بیرون آوردن کویل مسی فراهم باشد. اسیدشویی
در بازه های زمانی منظم و مشخص کمک می کند تا رسوبات زدوده شود. دوره های زمانی اسیدشویی
وابسته به میزان سختی آب و نوع منبع کویل دار متفاوت است. اما به طور معمول در ساختمان های
مسکونی و با آب دارای سختی متعارف، فرآیند اسیدشویی بایستی حداقل یک بار در سال انجام شود.
- مطابق با موارد مطرح شده در کتاب مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان، بدنه این منبع،
- بایستی به میزان پنج سانتی متر عایق کاری شود.
- می توان با نصب ترموستات بر روی جداره منبع آب گرم کویل دار، سیستم فرمان رسانی را
- برای ورود آب گرم از دیگ مولد آب گرم جهت گردش در کویل مسی فراهم کرد. همچنین هنگام
- سفارش و خرید و جایگزینی منبع گالوانیزه جدید، توصیه می شود از کویل حرارتی دوم و
- یا کویل حرارتی با ویژگی های فراتر از حد استاندارد استفاده شود.
- تنظیم کردن دمای آب گرم مصرفی، بر روی بازه بین ۶۰ تا ۶۵ درجه سانتی گراد هم
- یکی از ساده ترین راه های افزایش بازدهی است.
- انتخاب صحیح پمپ برگشت آب گرم مصرفی به منظور دستیابی به بیشترین بازدهی،
- تعمیر به موقع پمپ برگشت آب گرم مصرفی و پمپ سیرکولاتور و تعمیر شیر فلکه های
- که از قسمت محور شیر و گلند ریزش دارند می توانند سهم زیادی در صرفه جویی آب و انرژی داشته باشد.
چگونه طول عمر منبع آب گرم کویلی خود را افزایش دهیم؟
- در هنگام سفارش و خرید منبع، ضخامت ورق منبع گالوانیزه را با توجه به نیاز مجتمع
- خود انتخاب کنید.از تولید کننده برای تعبیه دریچه منهول برای منبع به خصوص در
- ظرفیت های بالاتر از ۲۰۰۰ لیتر درخواست کنیم.با نصب یک عدد شیر سه راهه
- بر خط ورودی از سمت دیگ، حفاظت لازم از کویل در فشار بالا را فراهم آورید.به منظور جلوگیری
- از تشکیل شدن رسوب در منبع گالوانیزه، موتورخانه را به سختی گیر و رسوب زاد
- بر روی ورودی آب سرد منبع کویل دار مجهز کنیم.
منبع کویلی یا مبدل صفحه ای؟
عده ای از کارشناسان، با هدف فضاگیری کمتر و مصرف سوخت کمتر، جایگزین کردن مبدل
حرارتی را به جای منبع آب گرم کویلی پیشنهاد می کنند. با توجه به احتمال پایین تشکیل رسوب
در منابع کویلی به خاطر شکل هندسی خاص کویل و سرعت نسبتا بالای گرم شدن آب در این
منابع، به نظر می رسد بایستی این پیشنهاد با دقت بیشتری بررسی شود و از هر گونه اقدام
شتاب زده پرهیز کرد باید گفت این پیشنهاد بیشتر در مواقعی عملی است که ظرفیت دیگ
فولادی یا چدنی بالاتر در نظر گرفته شده باشد. زیرا در غیر این صورت به دلیل، ماهیت مبدل
حرارتی صفحه ای، دیگ مولد آب گرم بایستی، به صورت دائمی و تمام وقت کار کند تا تامین
آب گرم ورودی مبدل بدون وقفه انجام شود. به همین دلیل، به نظر می رسد جایگزین کردن مبدل
حرارتی برای ساختمان هایی که قبلا به منابع کویلی یا دو جداره مجهز بوده اند، مزیت چندانی نخواهد داشت.
منبع انبساط با هدف امکان تغییر حجم آب، پر کردن شبکه و تنظیم فشار شبکه نصب می شود
و به دو گونه باز و بسته عرضه می شود. به دلیل تماس با هوا، جنس منبع انبساط باز، از فولاد
گالوانیزه بوده و جز منابع گالوانیزه محسوب می شوند. در ادامه به برخی از نکات مهم در راه
اندازی و تعمیر و تعویض این گونه از منابع گالوانیزه می پردازیم.
- به خاطر قرار گیری در محیط باز، منبع انبساط باز، باید حداقل ۲ الی ۳ متر بالاتر از آخرین منبع آب
- گرم و مبدل حرارتی نصب شود تا در شرایطی که پمپ سیرکولاسیون آب گرم خاموش است، شبکه لوله کشی از آب پر باشد.
- به منظور چرخش آب گرم و برای جلوگیری از یخ زدن آن در زمستان، دو لوله رفت و برگشت، برای منبع انبساط در نظر گرفته می شود.
- لوله رفت باید مستقیما و بدون شیر فلکه به دیگ متصل گردد.
مخزن انبساط باید در محل نصب، به کمک پایه، آویز و بست های مناسب، به اجزای ساختمان،
- مهار شده و در وضعیت، پایدار مستقر گردد.
- تامین فضای لازم برای انبساط آب، مساله مهمی است، چون همیشه شناور به وسیله افراد
- غیرمتخصص طوری تنظیم می گردد که تقریبا تمامی حجم مخزن با آب پر می شود. گوی شناور
- باید برای جلوگیری از زنگ زدن، از جنس مس باشد.
- هر مخزن انبساط باز، باید دارای لوله سرریز باشد. این لوله از تراز بالاتر از سطح آب داخل مخزن
![]( "کلیک و کشیدن برای جابجایی")
شکل ۹تصویر شماتیکی از لوله کشی منبع انبساط باز
- و پایین تر از اتصال از آب شهر، به مخزن شروع شده و تا داخل موتورخانه هدایت می شود تا در
- زمان خراب شدن شیر شناور، آب به داخل موتورخانه هدایت شود و با دیدن آن نسبت به تعمیر
- و یا تعویض شیر شناور اقدام گردد.
- با نصب یک شیرفلکه بشقابی بین لوله رفت و برگشت انبساط، مقداری از آب جریانی در لوله رفت
- را بای پس می کنیم(به لوله برگشت هدایت می کنیم) تا حد لازم دمای آب داخل مخزن را پایین
- می آوریم تا تلفات حرارتی مخزن به حداقل برسد.
در صورت سرریز منبع انبساط باز بر روی بام ساختمان، به احتمال زیاد شناور آن بر اثر رسوبات و
- جرم آب گیر کرده که در این صورت می توان با تکان دادن، آن را رفع کرد و به شکل طبیعی اولیه
- برگرداند. اما اگر با این کار، مشکل حل نشد و شناور نتوانست جریان آب را قطع کند، شاور منبع
- انبساط خراب بوده و بایستی تعویض شود. اما اگر شناور سالم بود و در قطع و وصل درست مسیر
- آب ورودی مشکلی نبود ولی همچنان منبع انبساط سر ریز می کند، نشان دهنده سوراخ بودن منبع
- آب گرم موجود در موتورخانه است که نیاز به تعمیر یا تعویض دارد.
- فشار داخل منبع انبساط بسته به دلیل قرار نگرفتن در هوای آزاد، می تواند بیش از یک اتمسفر باشد
و به همین دلیل می توان این منبع را در داخل موتورخانه نصب کرد. در شرایط یکسان، منبع انبساط بسته
بزرگتر بوده و هزینه نصب و نگهداری آن هم بالاتر است. با این حال در مواقعی امکان استفاده از منبع باز
![]( "کلیک و کشیدن برای جابجایی")
شکل ۱۰تصویر شماتیکی از یک منبع انبساطی بسته
میسر نبوده و لازم است حتما از منبع بسته استفاده شود. از جمله این شرایط می توان به محدودیت
ارتفاع ساختمان جهت تامین فشار در آخرین مبدل حرارتی، عدم دسترسی به فضای پشت بام، مناطق
بسیار سرد که امکان یخ زدن آب داخل منبع وجود دارد و در سیستم های آب داغ با فشار بالا اشاره کرد.
قرار گیری مخزن انبساط بر روی لوله رانش پمپ مناسب نیست، زیرا در این حالت، تمام تغییرات فشار
حاصل از کار پمپ در قسمت مکش، از فشار استاتیک اصلی و اولیه کم می شود. اگر کاهش فشار
حاصل از مکش پمپ زیاد باشد ممکن است فشار سیستم ها به نقطه جوش کاهش یافته و باعث
جریان ناپایدار آب و کاویتاسیون پمپ شود و اگر فشار به زیر فشار اتمسفر افت کند، امکان دارد، هوا
از محل شیرهای هواگیری به داخل مکیده شده و با جمع شدن در محل های هواگیر، گردش آب را قطع کند.
در مداری که از مخزن انبساط بسته استفاده می شود بایستی در نقطه ای از مدار و ترجیحا روی
دیگ حتما یک شیر اطمینان نصب شود به صورتی که فشار کار شیر اطمینان مورد نیاز دیگ کم تر
از فشار کار شیر اطمینان مورد مصرف در آب گرم کن هاست و حجم بزرگتری دارد.
