تزریق انسولین و روش های آن
محل تزریق انسولین:
تزریق انسولین به صورت زیر جلدی (زیر پوستی) در محلی که میزان مناسبی
از چربی زیر پوست وجود دارد و اغلب بدون هیچ گونه درد و یا
سوزشی انجام می شود. سرعت جذب انسولین، به محل تزریق
چبستگی دارد. محلهای تزریق انسولین به ترتیب سرعت جذب عبارتند از:
۱- اطراف ناف (محدوده ۵ سانتی متری)
۲- پشت بازو
۳- جلوی ران
۴- روی باسن
نکات مهم در نحوه تزریق انسولین:
محل تزریق را به صورت گردشی عوض نمایید. از تزریق انسولین در یک ناحیه ثابت
که موجب ایجاد توده های چربی در زیر پوست و مانع از جذب به موقع انسولین می گردد،
خودداری کنید.
سرنگ انسولین
استفاده از سرنگ ارزان ترین و در دسترس ترین راه است و برای آن دسته از افرادی که
ترکیبی از دو نوع انسولین را تزریق می کنند، مناسب است.
قلم انسولین
استفاده از این وسیله برای تزریقات متعدد انسولین راحت تر است.
هر قلم انسولین از نظر ظاهری شبیه ماژیکهای وایت برد می باشد و شامل اجزای زیر است.
۱- بدنه قلم
۲- یک سوزن قابل تعویض
۳- شیشه مخصوص انسولین حاوی ۴ سی سی انسولین
تنظیم مقدار انسولین تزریقی در قلم ها به سادگی و از طریق یک پیچدر انتهای
آن انجام می شود که نسبت به سرنگهای معمولی بسیار دقیق تر است.
انواع قلم انسولین
۱- یکبار مصرف بعد از اتمام انسولین باید قلم را دور انداخت.
۲- قابل تعویض که می توان از شیشه جایگزین استفاده کرد.
نوع انسولین مصرفی برای استفاده در قلم های انسولین هم از انواع ساده و هم مخلوط می باشند
که شیشه انسولین در این قلم ها حاوی هر دو نوع انسولین کوتاه و بلند اثر می باشد.
معرفی قلم NovaMix 30 FlexPen
نام تجاری قلم : NovaMix 30 FlexPen
دسته دارویی: ضد دیابت ،انسولین های آنالوگ
اشکال دارویی: سوسپانسیون تزریقی در قلم های از پیش پر شده
موارد مصرف: درمان بیماری دیابت ملیتوس (کلیک کنید)
عوارض جانبی: عوارض جانبی مشاهده شده عمدتا نادر یا خیلی نادر هستند و به دلیل اثر فارماکولو‍یکی انسولین بروز می کند.
مشابه دیگر محصولات انسولین ، افت قند خون عمده ترین عارضه جانبی است . واکنش های آنافیلاکتیک، نوروپاتی
محیطی، رتینوپاتی دیابتیک و لیپودیستروفی نیز در موارد نادری گزارش شده اند .
مقدار مصرف : دوزا با توجه به نیاز هر بیمار متفاوت است . انسولین مورد نیاز هر فرد برای مونوتراپی
معمولا بین ۰.۵ تا ۱.۰ واحد به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز می باشد .
دوز شروع موومیکس ۳۰ هنگام درمان ترکیبی با مت فورمین ۰.۲ واحد به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز است .
احتیاطات خاص: در دمای بین ۲-۸ درجه سانتی گراد ( در یخچال) نگهداری و قلم در حال استفاده می تواند
در دمای محیط ( زیر ۳۰ درجه سانتی گراد ) به مدت ۴ هفته نگهداری شود .
برای محافظت در برابر نور ، زمانی که از قلم استفاده نمی شود باید درپوش آن گذاشته شود.
بیماریهای همزمان به خصوص عفونت ها، نیاز فرد به انسولین را افزایش می دهند .
تنظیم دوز برای بیماران با فعالیت فیزیکی بالا یا بیمارانی که رژیم غذایی آنها تغییر کرده لازم است .
شیوه تجویز: تزریق زیر جلدی. زمان تزریق از نیم ساعت قبل از غذا تا ۲۰ دقیقه بعد از غذا متغیر است .
تزریق کننده سریع (jet injector) : دوز مورد نیاز را با فشار و بدون نیاز به سوزن، به زیر پوست اسپری می کند.
این روش برای آن دسته از افرادی که به سوزن حساسیت دارند، مناسب می باشد.
این دستگاه ها -به علت قیمت بالایی که دارند- اغلب در بازار در دسترس نیستند.
پمپ انسولین
عملکرد پمپ انسولین بیش از دیگر روش ها شبیه ساز عمل لوزالمعده بوده و برای برخی از
دیابتی های نوع ۱ مناسب است. انسولین داخل دستگاه از مسیر لوله و توسط سوزن باریکی
که در زیر پوست شکم قرار دارد به میزان مشخص مورد نیاز بدن و به صورت مدوام و آهسته
به زیر پوست تزریق می کند.
میزان انسولین تزریقی پمپ در طول روز، بر حسب نیاز مصرف کننده، قابل تنظیم و تغییر می باشد.
هر پمپ دارای برنامه ای است که به طور خودکار غلظت متناسبی از انسولین را
در طول ۲۴ ساعت به زیر پوست تزریق می کند.
زمان و مقدار انسولین مورد نیاز برای وعده های غذایی نیز توسط فرد دیابتی تنظیم می شود.
پمپ های جدید به راحتی می توانند بر اساس مقدار قند فعلی و مقدار کربوهیدرات غذا و
حتی مدت زمانی که از تزریق قبلی گذشته است،
مقدار انسولین مورد نیاز برای تزریق در وعده کنونی غذا را محاسبه کنند.
همچنین این پمپ ها دارای زنگ خطر نیز می باشند و به عنوان مثال در صورت
فراموش کردن تزریق انسولین و یا قطع جریان انسولین به فرد دیابتی هشدار می دهند.
مهمترین مانع در استفاده از پمپ های انسولین قیمت بسیار زیادآنهاست.
زمان تزریق انسولین
به نوع و مدت اثر آن در بدن بستگی دارد. به عنوان مثال، انسولین های سریع الاثر در ست
قبل از مصرف غذا تزرق می شود در حالی که برای انسولین های طولانی اثر، به علت دوام
تقریبا ۲۴ ساعته شان، یکبار تزریق در طول روز کافی است.
تذکر:
– انسولین را ۲۰-۳۰ دقیقه بعد از صرف غذا تزریق کنید.
– ۳۰ دقیقه قبل از تزریق انسولین را از یخچال خارج کنید.
نکات مهم در تزریق انسولین
۱- ویال های انسولین که باز شده است را می توان به مدت حداکثر ۲۸ روز در جای خشک و خنک
در دمای اتاق نگهداری کرد.
۲- ویال انسولین باز نشده را حتما در دمای ۸-۲ سانتیگراد، داخل یخچال نگهداری کنید.
۳- قبل از هر چیز، حتما از پزشک معالج خود بخواهید که روش صحیح تزریق را به شما آموزش دهد.
۴- در تزریق بیش از یکبار در روز، محل تزریق در چند عضو باشد.
۵- اگر محتوی شیشه تغییر شکل دهد و یا گلوله شود و یا رسوباتی از خوش ایجاد کند که با
تکان دادن شیشه دیده می شوند، چنین دارویی باید فورا دور ریخته شود.
۶- هرگز ویال انسولین ر در فریزر قرار ندهید.
۷- ویال انسولین را در معرض حرارت و نور خورشید قرار ندهید.
۸- نوع انسولین و تاریخ انقضا ویال را قبل از مصرف کنترل کنید.
۹- اگر انسولینتان به نظر سالم می رسد ولی قند خون شما را پایین نمی آورد،
آن را دور انداخته و ویال تازه تری را جایگزین آن کنید.
۱۰- چنانچه از انسولین NPH استفاده می کنید، به هیچ وجه آن را محکم تکان ندهید،
زیرا ساختار انسولین و تاثیرات آن از بین می رود.
۱۱- اگر در ویال انسولین رگولار خود توده های کریستالی و یا کدورتی مشاهده کردید
از مصرف آن خودداری کنید.
مراحل تزریق انسولین
۲- در مصرف انسولین NPH شیشه را به آرامی بین دو کف دست بغلطانید.
۳- سر پلاستیکی شیشه انسولین را با پنبه الکی تمیز کنید.
۴- به میزان انسولین مورد نیاز هوا وارد شیشه کنید.
۵- شیشه را برگردانده و میزان انسولین لازم را وارد سرنگ کنید.
۶- در تزریق دو نوع انسولین ابتدا کریستال، سپس NPH را داخل سرنگ کنید و ۱۵-۵ دقیقه بعد تزریق کنید.
۷- حباب اضافی سرنگ را پس از کشیدن دارو و با زدن چند ضربه به بدنه سرنگ و فشار به پیستون خارج کنید.
۸- زاویه تزریق در افراد چاق و لاغر با هم متفاوت است. در افراد چاق در ناحیه قدامی رانها و بازوها، ابتدا
۹- اگر بعد از تزریق محل دردناک شده و یا مایع از آن خارج می شودمحل تزریق را به مدت چند ثانیه فشار دهید.
اگر تزریق انسولین را فراموش کردم چه کنم؟
اگر مدتی از ابتلا شما به دیابت می گذرد وتجربه ی نسبتا کافی در کنترل دیابت خود کسب کرده اید ،
می توانیداز پیشنهادات زیر استفاده کنید.
به هر حال توجه داشته باشید که اگر مختصری نیزبه این پیشنهادات شک دارید ،حتما با پزشک دیابت خود تماس بگیرید
۱ – فراموش کردن تزریق انسولین رگولارقبل از غذا:
چنانچه از روش تزریقات مکرر انسولین رگولار (بدون تزریق انسولین پایه ی NPHدر طول روز)استفاده می کنید
وتزریق انسولین قبل از غذا را فراموش کردید به روش زیر عمل کنید:
اگر بلافاصله بعد از صرف غذا به یاد آوردید که انسولین تزریق نکرده اید ،میتوانید مقدار معمول
انسولین رگولار (یا ۱تا ۲ واحد کمتر)را سریعا تزریق کنید .
اگر یک تادو ساعت بعد به یاد آوردید بهتر است نصف انسولین رگولار معمول را تزریق کنید
(چنانجه انسولین همولوگ در اختیار دارید بهتر است از آن استفاده کنید).واگر ۲ ساعت بعد از
صرف غذا به یاد آوردید،با اندازه گیی قند خون ، درصورت نیاز مقدار انسولین وعده ی غذایی بعد را افزایش دهید.
۲ – فراموش کردن انسولین NPHقبل از خواب(در روش تزریقات مکرر):
اگر قبل از ساعت ۲ بامداد از خواب بیدار شدید انسولین NPH معمول خود را ۲۵ تا ۳۵ درصد
کاهش داده وتزریق کنید(یا به ازای هر ساعت دیر شدن زمان معمول تزریق انسولین،۱تا۲واحداز مقدار انسولین NPHکم کنید).
اگر کمتر از ۵ساعت به زمان تزریق انسولین صبح باقی مانده ،با اندازه گیری قند خون خود از انسولین رگولار
(معمولا به اندازه نصف مقدار انسولین NPHقبل از خواب)استقاده کنید .
به هر حال هیچ وقت به ازای هر ۱۰ کیلوگرم وزن بدنتان بیشتر از ۱ واحد تزریق نکنید.
اگر با علائم کمبود انسولین(قند خون بالا ،تهوع ووجود کتون در ادرار)از خواب بیدار شدید ،
فوری به ازای هر کیلوگرم وزن بدن ۰.۱ واحد از نسولین رگولار
(یا ترجیحا از انسولین لیسپرو در صورت در دسترس بودن)
تزریق کرده وقند خونتان را مجددا۲تا ۳ ساعت بعداندازه گیری کنید.
اگر قند خونتان پایین نیامده بود،می توانید دوباره از انسولین رگولار(۰.۱ واحد به ازای هر کیلوگرم وزن بدن)ا
ستفاده کنید.اگر باز هم احساس ناخوشی داشتید ویا دچار استفراغ شدید ،فورا به بیمارستان مراجعه کنید.
۳ – فراموش کردن تزریق انسولین در روش دوبارتزریق:
اگر بلافاصله بعد از صرف غذا به یاد آوردید که انسولین صبح را تزریق نکرده اید
مقدار معمول انسولین رگولار وNPHخود(یا ۱تا۲ واحد کمتر از انسولین رگولار)را فورا تزریق کنید.
اگر بعد از ۱تا۲ ساعت به یاد آوردید ،بهتر است از هر دو انسولین کمی بکاهید
(انسولین رگولار را به نصف مقدار معمول وانسولین NPHرا ۲۵ درصد کاهش دهید)وبلاخره اگر دیرتر به
یاد آوردید با اندازه گیری قند خون ،در قبل از ناهار فقط از انسولین رگولار استفاده کنید.
اگر تزریق انسولین قبل از شام را فراموش کردید وقبل از رفتن به بستر به یاد آوردید می توانید
کمی بیشتر از نصف انسولین NPHمعمول خود استفاده کنید(با کنترل قند خون).انسولین رگولار را نیز با کاهش کمی
از مقدار معمول قبل از وعده ی غذایی پیش از خواب تزریق کنید.
به هر حال در چنین شرایطی دقت کنید که با کنترل دقیق ومکرر قند خون از ایجاد هیپوگلیسمی شبانه پیشگیری کنید.
